خدای والا ، خالق انسان است و هرگز او را بیهوده و عبث نیافریده است ، از این رو برای هدایت و تکامل وی ، دستورهایی را در جهت رسیدن آدمی به سعادت و کمالش و نیز تأمین سلامت جسمی و روحی او بیان کرده است . اصول و قواعد طب اسلامی ، برگرفته از آن دسته از متون دینی و اندیشه های اسلامی است که مطالبی را در حوزه نظام سلامت و درمان ارائه می دهد . بر این اساس ، می توان گفت : « طب سنتی اسلامی » به معنای مجموعه آیات و روایات و دستورهای انبیا و اولیای الاهی ال در زمینه طب پیشگیری و درمان است . همچنین به مجموعه تفکرات و دستورهای عملی حکمای ایرانی و اسلامی درباره طب و بهداشت یا پالایش اطلاعات طبی جاری در جهان اسلام « طب سنتی اسلامی » گفته می شود ، زیرا آنها نیز برگرفته از روح دین و آیات و روایات است . شیخ مفید خانه درباره طب اسلامی می نویسد : « الطب صحیح والعلم به ثابت و طریقه الوحی وإنما أخذه العلماء به عن الأنبیاء * وذلک أنه لا طریق إلی علم حقیقة الداء إلا بالسمع ولا سبیل إلی معرفة الدواء إلا بالتوقیف فثبت أن طریق ذلک هو السمع عن العالم بالخفیات تعالی » ؛ « طب ، صحیح است و علم به آن نیز ثابت است . طریق آن ، وحی و کلام خداست و عالمان نیز آن را از انبیای الهی ها فرا گرفته اند ، زیرا رسیدن به حقیقت بیماری ها و شناخت چگونگی درمان آنها توقیفی است و راهی جز شنیدن کلام خدا و انبیا و اولیای الهی - ندارد ، چون آنان به همه چیزا آگاهی کامل دارند »۱
مراد از طب سنتی محض نیز مجموعه ای از یافته های تجربی و نظریات حکیمان بومی در فرهنگ و تاریخ ایران است که در طی قرنها تکمیل شده است که در صورت هماهنگی با خطوط کلی آموزه های اسلامی ، همچون پرهیز از محرمات ، پذیرفته می شود . در برابر « طب سنتی اسلامی » ، « طب غربی » یا همان « پزشکی مدرن » قرار دارد که نگاه آن به انسان و هستی ، مادی گرایانه و جزئی نگر است و با همین نگرش ناقص و نادرست ، به درمان جسم او می پردازد . از سوی دیگر ، طب غربی یا همان طب شیمیایی امروزی ، ابزارگرا اهداف تجاری است . با ابزارگرا شدن طب ، تجارت و صنعت بر مردم حاکم می شود در پی نه طبابت و طبیب . امروزه دشمنان دین ، خودشان بیماری ها را درست میکنند و آن را به جوامع اسلامی انتقال می دهند تا داروهای آن بیماری را که خود از قبل درست کرده اند ، قیمت های گزاف به مسلمانان و جوامع ضعیف بفروشند . ملت های مسلمان نیز با خرید این داروها ، بر ثروت دشمنان خود می افزایند ؛ همان ملت های مسلمانی که دستان خود را گره کرده و شعار مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل سر می دهند ! آیت الله جوادی آملی ، در باره طب اسلامی و پزشکی غربی می فرماید : « منحصر کردن مباحث طب اسلامی در تغذیه و روش های درمانی ، هرگز به نفع جریان طب اسلامی نیست . طب اسلامی ، یک تابلو است که راه رسیدن به تمدن اسلامی را نشان می دهد و معارف و مفاهیم ناب اسلامی را نیز تبلیغ میکند . طب اسلامی ، فقط برای بیان خواص برخی میوه ها و گیاهان در درمان بیماری نیامده است ، بلکه رسالت اصلی آن ، یافتن راه حقیق رشد و کمال بشر در هر زمینه ای به وسیله بازگشت به آموزه های الاهی است . برای رسیدن به علومی که به گونه حقیقی برای بشر سودمند است ، راهی جز آموزه های دین الاهی وجود ندارد . بر اساس طب اسلامی ، برای شناخت انسان که موضوع علم طب است ، هیچ راهی جز سؤال از خدایی که خالق انسان است وجود ندارد و راه های دیگر ، در واقع بیراهه هایی هستند که دشمنان حقیقت و سران ضلالت برای انحراف انسان از صراط مستقیم ساخته و پرداخته اند »۲ . ایشان در جای دیگری نیز می آورد : « طب غربی ، تمام بیماری ها و داروها را روی موش می آزماید ، سپس آنها را در انسان پیاده می کند ، زیرا آنان می پندارند که انسان همان موش ناطق است ، در حالی که بر اساس تعالیم دینی ، انسان افزون بر جسم ، جنبه ملکوتی و روحی هم دارد و چه بسا برخی آزمایش ها و داروها ، به حقیقت جان او آسیب وارد کند . برای نمونه ، در گذشته و در برخی شربت های دارویی ، درصد اندکی شراب وجود داشت که سبب تیرگی شعور و جان انسان مشترک میان می شود . آری ! انسان حیوان ناطق نیست ، بلکه ( موجودی الهی ) است . مسائل انسان و حیوان ، هرگز نمی تواند مستند سودمند بودن برخی داروهای حیوانات برای انسان باشد ! در روایات اسلامی آمده است : « لیس فی الحرام شفاء »۳ ؛ حرام شفایی نیست » . ابن سینا * نیز در رساله عهد می گوید : « من تعهد کردم که لب به شراب نزنم ، هرچند بیمار گردم »⁴ . ادر به به هر روی و بر اساس آموزه های دینی ، خدای حکیم برای همه دردها و بیماری ها ، درمان ویژه ای قرار داده است⁵ ، از این رو به روش ها و داروهای حرام هیچ احتیاجی نیست و چنانچه کسی بخواهد بیماری را به وسیله داروهای حرام درمان کند ، قطعاً درمان نخواهد رسید . نکته : تکیه گاه طب اسلامی در پیشگیری از بیماری ها یا درمان آنها ، آیات نورانی قرآن مجید و روایات گرانسنگ اهل بیت و در زمینه های گوناگون است که باید به گونه دقیق و با استناد به اصول عقلی و عقلایی ، تحلیل و بررسی گردند . در واقع ، همه مباحث جزئی طبی و درمانی ، در آیات و روایات و به گونه صریح بیان نشده است ؛ اما درون همه آن ها ، نکات و معارف بسیاری است که می توان با تجزیه و تحلیل منطقی آنها ، به دستورالعمل هایی درست در راستای پیشگیری از بیماری ها یا حتی درمان مشکلات و معضلات جسمی و روحی دست یافت .
_________
۱- تصحیح اعتقادات الامامیه ص۱۴۴
۲- پیام آیت الله جوادی آمل به همایش کشوری طب و قرآن ، اردیبهشت ۱۳۸۸
۳ ، بحار الأنوار ، ج ۵۹ ، ص ۶۷ ؛ همچنین امام صادق ال فرمود : « ما جعل الله عزوجل فیما حرم شفاء » ؛ « خدای والا در آن چیزی که حرام کرده ، شفایی قرار نداده است » ( الکافی ، ج ۱ ، ص ص ۴۱۲ )
۴. سخنان آیت الله جوادی آملی در دیدار رئیس دانشگاه حضرت معصومه ۱۳ اسفند ۱۳۸۹
۵-پیامبر اعظم * فرمود : « لکل داء دواه ۹۷ « هر دردی ، دوایی دارد » ، ( مکارم الأخلاق ، ص ۳۱۳ )
