در دو مطلب گذشته بیان شد که طب سنتیکلی نگر است و علاوه بر توجه به جسم به روح انسان نیز توجه می کند به خلاف طب غربی ، دارای اثرگذاری مثبت در جسم و روح انسان است، طب سنتی بیماری را با برطرف کردن علت آن مداوا می کند به خلاف طب غربی، دارو و درمان در طب سنتی بسیار ارزان و در دسترس بوده به خلاف طب غربی که گاها درمان ندارند ، و در ادامه خواهیم دانست که ::
ه - بی عارضه بودن داروهای گیاهی و طبیعی
طب سنتی اسلامی بر مصرف داروهای گیاهی تأکید دارد . این گونه داروها ، محصولاتی طبیعی هستند و با مدت زمان تأثیر پذیری اعضای بدن ( که جزئی دیگر از طبیعت هستند ) هماهنگی کامل دارند . همچنین استفاده از آنها به دلیل همین معتدل بودن سرعت تأثیرشان ، خطرناک و حساس نیستند و اشتباه در مقدار مصرف آنها نیز عوارض و آسیب های مهمی ایجاد نمی کند ؛ اما داروهای شیمیایی توصیه شده در طب مدرن ، عوارض بسیار خطرناکی دارند . طبق برخی گزارش ها ، سالیانه میلیون ها نفر به سبب عوارض جانبی داروهای شیمیایی در بیمارستان های دنیا بستری می شوند و بسیاری از آنها نیز به علت اثرات متقابل میان دو یا چند دارو بیمار شده اند . امروزه مسئله تداخل دارویی ، از عوارض مهم بسیاری از داروهای شیمیایی است ؛ برخی داروهای شیمیایی برای یک نوع بیماری تجویز می شوند و همزمان که برای بیماری دیگر فرد . نوع متفاوتی از دارو تجویز می شود ؛ لیکن بیمار نمی تواند همزمان از هر دو نوع دارو استفاده کند ، زیرا موارض متضاد دارند . در حالی که در داروهای گیاهی ، مصلحی وجود دارد که عوارض گیاه را برطرف می کند .
و . پرهیز از شتابزدگی در اقدام به اعمال جراحی غیرضروری
در طب سنتی اسلامی ، بیش تر بر اصل پیشگیری و بهداشت و تغذیه صحیح و پس از آن ، روشهای درمانی خوراکی و غیرخوراکی تأکید می شود ، حتی مراجعه به طبیب نیز تا حد امکان نهی شده است ، چنانکه از امام علی الله و امام صادق & نقل شده است : « آخر الدواء الکی ؛ ¹« آخرین درمان ، داغ کردن است » . همچنین امام کاظم ﷺ درباره صبر و شکیبایی در هنگام بیماری فرمود : « ادفعوا معالجة الأطباء ما اندفع الداء عنکم فإنه بمنزلة البناء قلیله یجزالی کثیره »² ؛ « تا زمانی که بیماری به صورت جدی با شما درگیر نشده است . سراغ معالجه طبیبان نروید که درمان کردن آنان ، همانند بنا کردن ساختمان است که اندکی از کار آن ، سازنده را به مقدار فراوانش می کشانده . بر اساس طب سنتی اسلامی ، اقدام بر اعمال جراحی نیز ، آخرین راه درمان است لیکن طب شیمیایی ، به راحتی بیماران را در آغاز درمان به جراحی های غیرلازم سوق می دهد . متأسفانه امروزه برای درمان مشکلات سطحی نیز به راحتی نه تنها دارو ، بلکه جراحی نیز تجویز می شود و کمتر خانه ای را می توان یافت که عضوی از آن ، تیغ جراحی را به بدن خود ندیده باشد . روش پیشگیری در طب سنتی اسلامی ، از هر جهت ، بهتر از جراحی است ، زیرا با وجود پیشگیری ، هرگز کار بیمار به جراحی نمی رسد و او متحمل هزینه های گزاف و از بین رفتن بدن خود نمی شود . همچنین بیمار از کار و زندگی عادی خود نمی ماند و از ناراحتی های قبل و پس از عمل جراحی نیز مصون می ماند . طبق گزارش ها و حقائق تاریخی ، درمان زودهنگام با عمل جراحی ، روش یهودیان است ، چنانکه اهتمام به پیشگیری از بیماری ها ، روش اهل بیت سلم معرفی شده است . امام صادق * در این باره می فرماید : « أن قوماً من الأنصار قالوا یا رسول الله إن لنا جاراً اشتکی بطنه أفتأذن لنا أن نداویة قال بما ذا تداوونه ؟ قالوا یهودی عندنا یعالج من هذه العلة قال بماذا ؟ قالوا یشق البطن فیستخرج منه شیئا فکرة ذلک رسول اللہ ﷺ فعاودوه مرتین أو ثلاثا فقال افعلوا ما شئتم فدعوا الیهودی فشق بطنه ونزع منه رجرجاً ³ کثیرا ثم غسل بطنه ثم خاطه وداواة فصح فأخبر النبی ﷺ فقال إن الذی خلق الأدواء خلق لها دواء وإن خیر الدواء الحجامة والفصاد والحبة السوداء یعنی الشونیز »⁴ ؛ « برخی انصار به پیامبر اکرم ﷺ عرض کردند ، ای رسول خدا ! ما همسایه ای داریم که از درد شکم ناله می کند ⁵ ، آیا اجازه می دهید تا ما آن را درمان کنیم ؟ آن حضرت فرمود : چگونه وی را درمان می کنید ؟ آنان گفتند ؛ نزد ما فردی یهودی است که این درد را درمان می کند . آن حضرت فرمود ، چگونه ؟ گفتند : شکم بیمار را باز و چیزی را از آن خارج می کند . پیامبر اکرم ﷺ این روش را نپسندید ، اما آنان دوباره بازگشتند و اصرار فراوان کردند ، پس آن حضرت فرمود : هر کاری که میخواهید انجام دهید . انصار نیز پزشک یهودی را دعوت کردند ، او شکم بیمار را شکافت و چیزهای لعاب مانندی را درآورد و سپس شکم را شست و دوخت و این گونه بیماری را درمان کرد . پیامبر اکرم ﷺ با شنیدن این خبر فرمود : کسی که درد را آفریده ، درمان آن را هم خلق کرده است و بهترین درمان و دارو ، حجامت و فصد و سیاه دانه است . ( یعنی اگر بیمار از این مواد استفاده می کرد ، کارش به جراحی نمی رسید ) » طبق این حدیث شریف ، یهودیان از طرفداران جراحی های غیرضروری بودند . در دوران اخیر نیز ، نخستین کالبدشکافی در ایران ، به وسیله دکتر پولاک یهودی و در سال ۱۲۳۲ شمسی انجام شد . همچنین نخستین بیهوشی و نخستین عمل جراحی برای بیرون آوردن سنگ مثانه نیز در سال ۱۲۳۰ شمسی در ایران و به وسیله یهودیان صورت گرفت⁶ .گفتنی است که امروزه ، برداشتن کیست و رحم ( هیسترکتومی ) ⁷ در زمره جراحی های غیر ضروری و سودجویانه و شایع در دنیاست . بر اساس گزارش پزشکی آمریکایی به نام « James C .Doyle » در مدت زمان یک سال و در ۳۵ بیمارستان خصوصی در لس آنجلس ، حدود ۶۰۰۰ رحم از شکم زنان برداشته شده است . طبق گزارش خود جراحان نیز ، نزدیک به ۱۰۰۰ بیمار بدون کوچک ترین عارضه ای در رحم ، تحت عمل جراحی قرار گرفته و رحم سالم خود را از دست داده اند . قریب به نصف زنان مورد عمل جراحی قرار گرفته ، فقط کمردرد داشته اند و در ۵ ٪ موارد نیز هرگز دردی وجود نداشته و پس از عمل جراحی ، درد آشکار شده است . حدود ۳۰ ٪ زنان جوان پس از عمل جراحی ، احساسات عاطفی خود را از دست داده اند . بررسی های انجام گرفته پس از عمل جراحی نیز نشان داد که در باره ۴۰ ٪ افراد ، هرگز ضرورتی برای عمل جراحی وجود نداشته است .⁸
به هر روی ، طب سنتی اسلامی ، استفاده از ابزارهای تشخیصی امروزی را در حد معقول می پذیرد و اعمال جراحی را نیز آخرین راه درمان در موارد ضروری می داند . بر اساس طب سنتی اسلامی ، امروزه باید با حرکتی نوین و بر مبنای آموزه های قرآن کریم و کلام معصومان ها در جهت این طب قدم برداشت و همه قوانین پزشکی و غیر آن را بر مینای موازین اسلامی طراحی کرد . مسئولان ترویج آموزش پزشکی نیز باید چندین واحد درسی ، نظیر « اخلاق در پزشکی » شامل « فلسفه خلقت انسان » و « ابعاد وجودی انسان » و « کرامت و فضیلت های ذاتی و عرضی او » و همچنین « آشنایی با احکام فقهی پزشکی » و « تقویت بعد معنوی پزشکان » را در دروس دانشگاهی بگنجانند و پزشکان ما را پیش از اشتغال به حرفه پزشکی ، با اخلاق اسلامی و نبوی آشنا کنند .
___________
۱- نهج البلاغه ، خطبه ۱۶۸؛ طب الائمه (ص)، ص ۵۵
۲- علل الشرائع، ج ۲ ، ص ۴۶۵
۳ - « التجج » به معنای لعاب یا آب دهان و « الرجرجة » ته مانده ی آب گل آلود در حوض است .
۴- دعائم الإسلام ، ج ۲ ، ص ۱۴۴
۵- گویا این درد ، از آپاندیس وی بوده است .
۶- سفرنامه پولاک ، ص ۸
۷- Hysterectomy .
۸-نک. مجموعه مقالات قرآن و طب ج۳ ص۱۲
